MEZHEBLERE GÖRE NAMAZIN BELLİBAŞLI BAZI SÜNNETLERİ

[Hasan]

Mezheblere Göre Namazın Belli Başlı Bazı Sünnetleri:
1- Elleri İftitah tekbiri için kaldırmak: Namazı açmak, namaza başlamak manasına gelen “İftitah tekbiri” ni alırken ellerin kaldırılmasının müstehap olması hususunda mezhepler arasında bir ihtilaf yoktur. Ancak bunun ölçüsü;
Malikîler ve Şafiîlere göre-ki onlara göre bu durum âdâb ve faziletlerden kabul edilir-omuzlar hizasıdır.
Hanbelîlere göre kulak yumuşağı ile omuz hizasına kadar kaldırmak arasında serbesttir.
Hanefîlere göre, kişi başparmaklarını kulak hizasına kadar kal dırır. Kadınlar sadece omuz hizasına kadar kaldırır. Çünkü bu durum
kadınların daha çok örtülü olmalarına sebeptir.
Elleri kaldırırken;
Hanefîlere göre ellerin iç kısmı kıbleye doğru bulunarak tekbiri alır.
Malikîlere göre ise iki elin üst kısmı göğe, iç kısmı yere doğru şeklinde kaldırılır.
Parmakların durumu;
Hanefî, Malikî ve Şafiîlere göre, parmaklar arası açık olduğu halde tekbir alınmalıdır.
Hanbelîlere göre ise kişinin ellerini kaldırma esnasında parmaklarını uzatması ve birbirine bitiştirmesi müstehaptır.
Namazdaki diğer tekbirlerde iki eli kaldırmak:
Hanefî ve Malikîlere göre, rükûda ve rükûdan kalkmada İftitah tekbiri dışında elleri kaldırmak sünnet değildir.
Şafiî ve Hanbelîlere göre ise İftitah tekbiri dışında rükûda, rükûdan kalkışta iki eli kaldırmak sünnettir.
2- Sağ eli sol el üzerine koymak:
Malikîler dışındaki Cumhura göre namaz esnasında tekbirden sonra sağ elin sol el bileği üzerine konması sünnettir.
Ellerin bağlanmasının şekli:
Hanbelîler ve Şafiîlere göre, sağ el, sol elin bileği üzerine yahut ona yakın bir yere konur.
Hanefîlere göre, sağ elin iç kısmı, sol elin üst kısmı üzerine konur. Bu esnada sağ elin başparmağı ile küçük parmak sol bilek üzerinde halka yapılır. Kadınlar ise iki elini halka yapmaksızın göğüs üzerine koyarlar.
Kıyamda iken ellerin bağlanma yeri:
Hanefîler ile Hanbelîlere göre namaz kılan kişi iki elini göbeğin altına koyar.
Şafiîlere göre müstehap olan, iki elin sola meyilli olarak, kadınlarda göğüs üzerine, erkeklerde göbeğin üstüne konmasıdır. Çünkü insanın kalbi soldadır. Böylece eller en şerefli a’zâ üzerine konmuş olur.
Malikîlere göre, namazda iki elin vakarlı bir biçimde salıverilmesi menduptur. Nafile namazlarda ise ellerin göğüs üzerine konup bağlanması ve tutulması caizdir. Fakat farz namazlarda mekruhtur.
3- Elham (Fatiha) dan önce dua:
Malikîlere göre istiftah duası denen dua mekruhtur. Çünkü
Enes’in şöyle dediği rivayet edilmiştir: “Hz. Peygamber (a.s.), Ebu Bekir ve Ömer namaza ‘Elhamdülillâhi rabbil-âlemin’ ile başlarlardı” (Buhari-Müslim )
Cumhura göre ise birinci rekâtta İftitah tekbirinden sonra istiftah duası sünnettir. Bu dua Hanefî ve Hanbelîlere göre bilinen meşhur ‘subhaneke’ duasıdır.
Şafiîlerin tercih ettiği dua şöyledir:
“Veccehtü vechiye lillezî fetaressemavati ve-l arda hanîfen müslimen vema ene minel müşrikîn, inne salatî ve nüsukî ve mehyâye ve mematî lillahi rabbilalemîn. Lâ şerike lehu ve bizalike umirtü ve ene minel Müslimîn”
“Ben Müslüman olarak yeri ve gökleri yaratana yüzümü döndüm, müşriklerden değilim. Şüphesiz namazım, kurbanım, hayatım ve ölümüm ortağı olmayan âlemlerin rabbi içindir. Ben böylece emrolundum ve Müslümanlardanım”
İmam okumaya başlarsa cemaat subhanekeyi okur mu?
İmam, açıktan okunan veya açıktan okunmayan namazlarda okumaya başlarsa Hanefî ve Hanbelîlerde itimat edilen görüşe göre, uyan kişilerin subhaneke duasını okumaları gerekmez. ( Reddül-Muhtar C.1. 456, El-Muğni I.565 )
Hanbelîlere göre ise gizli okunan namazlarda yahut açıktan okunan namazlarda imamın sukut ettiği yerlerde cemaat, istiftah duasını ve eûzü’yü okur.
4- Namazda okumadan önce eûzü çekmek:
Malikîlere göre, Fatiha ile zammı süreden önce istiâze (Allaha sığınmak ) ve besmele getirmek mekruhtur. Bunun delili ise dana önce geçen Enes’in söylediği “Hz. Peygamber, Ebu Bekr ve Ömer, namaza Elhamdulillahi Rabbi-l Âlemîn sözüyle başlarlardı” ifadesidir.
Hanefiî mezhebine göre sadece birinci rekâtta teavvüz ( eûzü) okunur.
Şafiî ve Hanbelîlere göre ise, kıraatten önce her rekâtın başında “eûzü billahi…” demek suretiyle gizlice teavvüzde bulunmak sünnettir. Şafiîlerce açıktan okunan namazlarda besmele açıktan çekilir.
5- Âmîn demek:
İmamın, cemaatin veya tek başına namaz kılanın Fatihanın sonunda âmin demesi müstehap ( güzel ) tır.
Hanefîler ile Malikilere göre âmin sözü gizlice söylenir.
Şafiîler ile Hanbelîlere göre ise gizli kılınan namazlarda gizli, açıktan kılınan namazlarda açıktan okunur.
6- namazda ayakta iken ayakların durumu:
Şafilere göre: iki ayak arası bir karış kadar açılır.
Hanefîlere göre: Kıyamda ayakların arasını dört parmak açmak sünnettir.
Malikîler ve Hanbelîlere göre: ayakların arasını ne bitişik ne de büsbütün açmamak üzere orta halli açmak menduptur.
7- Fatihadan sonra sure okumak:
Hanefîlere göre fatihadan sonra bir sure veya ayet okumak vacip, cumhura göre her namazın birinci ve ikinci rekâtlarında sünnettir.