KURBAN SÜNNETMİ VACİPMİ- ŞARTLAR

[Hasan]

Kurban Kesmenin Hükmü:

Ebu Hanife’ye göre kurban, her bir mükellef için vaciptir.

Şafiî, Malikî, Hanbelî mezhepleriyle, imamı azamın talebeleri Ebu Yusuf ve Muhammed’e göre kurban müekked sünnettir. Gücü yeten kimsenin kurban kesmemesi mekruhtur.

Cumhur, gücü yetenin kurban kesmesinin sünnet olduğuna dair bir takım hadisleri delil gösterir. Bu delillerden biri Ümmü Seleme’nin rivayet ettiği şu hadistir: “Resüllüllah ( a.s) buyurdu ki: Zilhiccenin hilalini görüp sizden herhangi birisi kurban kesmek isterse saçlarını ve tırnaklarını kesmesin”.[1] Bu hadisi şerifte kurban kesmek isteğe bırakılmıştır. Vacip olsaydı isteğe bağlı bırakılmazdı.

Bir diğer delil İbn Abbas’ın rivayet ettiği şu hadistir: Resüllüllah’ın şöyle buyurduğunu duydum : “Üç şey vardır ki bana farzdır. Sizin için nafiledir: Vitir, kurban kesmek ve kuşluk namazı .”[2]

Hanefîlerin, kurbanın vacip oluşuna dair delili peygamber (a.s.) in şu buyruğudur:“kim genişlik ve imkân bulurda kurban kesmez ise bizim namazgâhımıza yaklaşmasın”[3] Hanefîler der ki: böyle bir tehdit ancak vacibin terki hakkında söz konusu olabilir.

Kurbanın müekked sünnet olduğunu söyleyen cumhur, Hanefîlerin delili olan hadis, Cuma günü gusletmenin müstehablığını te’kid eden şu hadiste olduğu gibi te’kîde yorumlanır diyorlar: “Cuma günü gusletmek, ergenlik çağına gelmiş her kişi için vaciptir.”[4]

Diğer taraftan Ebu Bekr ve Ömer insanlar kurbanı vacip olarak algılamasınlar diye bazı seneler kurban kesmemişlerdir. Vacip olsaydı kesmemezlik yapmazlar, muhakkak keserlerdi.[5] Burada hemen şunu söyleyelim ki “ kurbanlarınızı semizlerinden seçin çünkü onlar sizin sıratta binekleriniz olacaktır” diye ifade edilen sözün hadis olmadığını İbn Salah söylemiştir.

Kurbanın Sıhhati İçin Aranan Şartlar:

1-Kurbanlık hayvanın, deve, sığır, manda, koyun ve keçi cinsinden olması:

Koyun ve keçi sadece bir kişi için deve, sığır ve manda ise yedi kişiyi aşmamak üzere yediye kadar tek ve çift olmak şartı aranmaksızın ortaklaşa kesilebilir. Bu hüküm Malikilerin dışındaki mezheplere göredir.

. Malikîlere göre, parasına ve etine iştirakle ortak kurban kesimi caiz değildir; kestikten sonra değil, kesmeden önce deve veya sığırda yedi kişi arasında sevapta ortaklık sahih olur, koyunda ise olmaz. Bunun içinde Malikîlerde meşhur olan görüşe göre üç şart daha vardır.

a- Zevcesi, oğlu, kardeşi gibi yakın akrabadan olacak

b- Geçerli olabilecek bu yakın akrabaların, kendilerine nafakalarını harcadığı kimselerden olacak

c- Kurban kesenin Müslüman olması şarttır. Kurban kesmek için vekil tayin edilen kitabî bile olsa, kâfirin kesmesi sahih olmaz. Böyle bir hayvanın eti yenilir ama kurban sayılmaz. [6]

Hanefî, Şafiî, Hanbelî mezheplerine göre[7], kurbanı Müslümanın kesmesi mubahtır, kitap ehli zimmîlerin kesmesi mekruhtur.


[1] Ahmed ve İbn Mace Ebu Hureyreden Neylul Evtar V.112


[2] Nasbur Raye IV.206


[3] Ahmed ve İn Mace Ebu Hureyreden. Neylül Evtar V. 108


[4] Ebu Said el- Hudrî’den Kütübussitte, Sübülüs Selâm I. 87.


[5] Beyhaki ve başkaları Hasen bir senet ile rivayet etmişlerdir.


[6] Eş-Şerhus Sağir II. 141


[7] El- Muğnî VIII 640, el-Lubab III 236. el- Mühezzeb I 239.